Μυστικός Δείπνος. Τι έφαγαν ο Χριστός και οι Απόστολοι;

Μεγάλη Πέμπτη, από το πρωί οι εκκλησιές γεμίζουν από πιστούς για να συμμετάσχουν σε ένα κοινό δείπνο, τη Θεία Ευχαριστία. Άλλωστε τη μέρα εκείνη η εκκλησία γιορτάζει την παράδοση του μυστηρίου από το Χριστό στους Μαθητές του. Η ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους μας από τα Ευαγγέλια. Λίγες μέρες μετά την είσοδο του Χριστού στη Ιερουσαλήμ, ο Χριστός θέλησε να γιορτάσει το εβραϊκό Πάσχα με τους μαθητές του, για το σκοπό αυτό μαζεύτηκαν σε ένα υπερώο, ένα δώμα θα λέγαμε σήμερα. Εκεί ο Χριστός έπλυνε τα πόδια των μαθητών, τους μοίρασε το κρασί και το ψωμί, λέγοντάς τους πως είναι το σώμα και το αίμα του, τους αποκάλυψε την προδοσία του Ιούδα και την άρνηση του Πέτρου. Έχετε αναρωτηθεί, όμως, τι άλλο μπορεί να υπήρχε σε εκείνο το τραπέζι εκτός απ’ το ψωμί και το κρασί;

Η απάντηση, βέβαια, κάθε άλλο παρά εύκολή είναι, μιας και οι ευαγγελιστές δεν ενδιαφέρονται να περιγράψουν τις γαστρονομικές συνήθειες της εποχής τους. Έτσι πολλές φορές στην εικονογράφηση αυτού του γεγονότος, οι καλλιτέχνες απέδωσαν ελεύθερα το τι θα είχε εκείνο το τραπέζι. Διαφόρων λογιών κρέατα, ψάρια, φρούτα, ακόμα και χέλια έχουν κατά καιρούς παρασταθεί στο τραπέζι του Μυστικού Δείπνου, κι αρκεί να ρίξετε μονάχα μια ματιά στο διάσημο έργο του Λεονάρντο για να το διαπιστώσετε. Όμως οι καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις δεν μπορούν να δώσουν μια τεκμηριωμένη απάντηση σε τούτο το ερώτημα.

Την πιο ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη απάντηση προσπαθούν όμως να δώσουν δυο Ιταλοί αρχαιολόγοι, o Generoso Urciuoli και η Marta Berogno στο βιβλίο τους “Gerusalemme: l’Ultima Cena” (Ιερουσαλήμ: το Τελευταίο Δείπνο). Έχοντας ως δεδομένο πως ο Χριστός και οι μαθητές του ήταν εβραίοι, που γιόρταζαν το Πάσχα, μπορούμε μέχρι ένα σημείο να αναπαραστήσουμε το τραπέζι τους, αφού γνωρίζουμε με ακρίβεια τι πρέπει να έχει ένα εβραϊκο τραπέζι για το Πάσχα. Δεν έλειπε σίγουρα λοιπόν το αρνί, που θα είχε θυσιασθεί με τελετουργικό τρόπο και το οποίο υπενθύμιζε τα γεγονότα της Εξόδου των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο. Παράλληλα το άλλο πιάτο που απαραίτητα θα υπήρχε ήταν τα πικρά χόρτα, που υπενθύμιζαν τις δυσκολίες της περιπλάνησης στην έρημο. Όπως ήδη αναφέραμε, βασικό συστατικό ήταν το ψωμί, ένα ψωμί, όμως, διαφορετικό από αυτό που έχουμε στο νου μας. Το ψωμί του πασχαλινού τραπεζιού δεν έπρεπε να έχει φουσκώσει με μαγιά και μάλλον θα έμοιαζε περισσότερο με τις αραβικές πίτες που έχουμε σήμερα.

Τι άλλο θα υπήρχε στο τραπέζι είναι δύσκολο με σιγουριά να πούμε, όμως οι δυο Ιταλοί αρχαιολόγοι, έχοντας μελετήσει τις διατροφικές συνήθειες της Παλαιστίνης την εποχή του Χριστού, στηριζόμενοι τόσο σε κείμενα, όσο και σε ανασκαφικά ευρήματα έχουν να προτείνουν ένα πιθανό μενού. Το πρώτο πιθανό πιάτο είναι Cholent, ένα στιφάδο με φασόλια, που συνηθίζουνε ακόμη και σήμερα να τρώνε οι ισραηλινοί. ΄Έπειτα οι ελιές, πιθανώς αρωματισμένες με υσσωπό ένα βότανο με μυρωδιά μέντας δύσκολα θα μπορούσαν να λείπουν από ένα τραπέζι της εποχής, ενώ πολύ πιθανό να υπήρχαν αποξηραμένα σύκα και χουρμάδες. Τέλος είναι πολύ πιθανό πάνω στο τραπέζι να υπήρχε και γάρος, η περίφημη ψαρόσαλτσα που ήταν τόσο διαδεδομένη σε ολόκληρη την Μεσόγειο. Δεν αποκλείεται σε κάποια τέτοια σάλτσα να βούτηξε ο Ιούδας το ψωμί του μαζί με το Χριστό, όταν αποκαλύφθηκε με αυτόν τον τρόπο η προδοσία του.
Σίγουρα ποτέ δεν θα μάθουμε τι υπήρχε σε εκείνο το τραπέζι, και λίγο σημασία έχει αφού το μήνυμα της γιορτής δεν αφορά τις γαστριμαργικές απολαύσεις αλλά την αγάπη και το πνεύμα της θυσίας.
Καλή Ανάστασή και Χρόνιά Πολλά!

https://www.argiro.gr/2022/04/mystikos-deipnos-ti-efagan-o-christos-kai-oi-apostoloi/