Περνώντας τις προάλλες από την Αγία Τριάδα, έπεσα επάνω στις κυρίες που έβγαιναν από την εκκλησία κρατώντας μεγάλα μπολ. Μπολ με τα κόλλυβα που είχαν φτιάξει για το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής. Λατρεύω τα κόλλυβα, οπότε δε δίστασα να πλησιάσω μία από αυτές, και να της ζητήσω ένα κυπελλάκι. Μου το πρόσφερε αμέσως, λέγοντας όλο περηφάνια πως η δική της συνταγη για κολυβα ήταν μοναστηριακη, από το Αγιο Ορος. Της την είχε, λέει, δώσει ο πνευματικός της, μαζί με μία ειδική προσευχη για κολυβα. Ο σταυρος που είχε σχηματίσει στην πιατέλα για τα κολυβα ήταν έργο τέχνης. Και το ίδιο και η γεύση τους!
Πιάνοντας λίγο περισσότερο την κουβέντα μαζί της έμαθα πως το σιτάρι που χρησιμοποιείται στη συνταγή συμβολίζει το ανθρώπινο σώμα. Το ανθρώπινο σώμα που τρέφεται και αυξάνει με το σιτάρι. Με το βράσιμο του σιταριού δηλώνεται η διάλυση και η φθορά των κεκοιμημένων σωμάτων. Αλλά και τα υπόλοιπα υλικά που χρησιμοποιούνται στη συνταγη για κολυβα έχουν στο Αγιο Ορος και αλλού ειδικό συμβολισμό. Η φρυγανιά πχ συμβολίζει το χώμα που σκεπάζει τον πεθαμένο. Η ζάχαρη τη γλυκύτητα του Παραδείσου και το ρόδι τη λαμπρότητα του. Ο μαϊντανός, τέλος, συμβολίζει τη χλωρότητα του Παραδείσου. “Εν τόπω χλοερώ, εν τόπω αναψύξεως..” ακούγεται στην εξόδιο ακολουθία.
Η γυναίκα αυτή πίστευε με όλη της την ψυχή.
Τη ρώτησα κάποια στιγμή αν υπάρχει προσευχή που μπορούμε να λέμε αντί για κόλλυβα. Η απάντηση της ήταν εντυπωσιακή. “Ούτε προσευχη ούτε κολυβα” μου είπε. “Δεν είναι αυτό το σημαντικό. Σημαντικό είναι να κάνουμε προσεκτική ζωή, να κάνουμε αγώνα για να κόψουμε τα ελαττώματα μας. Αν εμείς ελευθερωθούμε από τα ψυχικά μας πάθη, δε θα ανακουφιστούμε μόνο εμείς. Θα ανακουφιστούν και όλοι οι κεκοιμημένοι της γενιάς μας”
Κολυβα, η συνταγη από το Αγιο Ορος
“Και τότε γιατί φτιάχνουν κόλλυβα και στο Άγιο Όρος” τη ρώτησα με κάπως πειραχτική διάθεση. “Εκεί δεν είναι ήδη απαλλαγμένοι από τα ψυχικά πάθη;” Και όμως, και πάλι η αγία αυτή γυναίκα είχε έτοιμη την απάντηση. Με πληροφόρησε πως στο Αγιο Ορος, από όπου είχε πάρει και τη συνταγη της, τα κολυβα δεν είναι για τους νεκρούς μοναχούς, αλλά για τους Αγίους. Πρόκειται δηλαδή για κόλλυβα πανήγυρης και όχι μνημοσύνου.Μάλιστα η προετοιμασία τους απαιτεί αληθινή ζαχαροπλαστική τέχνη. Στην επιφάνεια δε σχηματίζεται με κουφετάκια ο συνηθισμένος σταυρος για κολυβα, αλλά αγιογραφείται ο εκάστοτε Άγιος. Οι αγιογραφίες αυτές γίνονται με χρωματιστή ζάχαρη και είναι πραγματικά έργα τέχνης.
Η συνάντηση με αυτή τη γυναίκα, έξω από την Αγία Τριάδα, ήταν για εμένα μία πραγματική αποκάλυψη.
Με έκανε να αναθεωρήσω πολλά για τη σχέση μου με τους δικούς μου νεκρούς. Συνειδητοποίησα πως δε χρειάζονται υπερφυσικές δυνάμεις για να επικοινωνήσεις μαζί τους. Βοηθητικό μέσο αυτής της επικοινωνίας μπορούν να αποτελούν και τα ταπεινά κόλλυβα. Ο χρόνος για την προετοιμασία τους, ο κόπος, η φροντίδα, το μοίρασμα, το συγχώριο. Αυτά είναι που δίνουν υπόσταση στη μνήμη μας. Κι αν η συνταγή για τα κόλλυβα μας είναι και από το Άγιο Όρος, ε, τότε ακόμη καλύτερα!
