Τα τελευταία χρόνια βομβαρδιζόμαστε από την περίφημη keto diet. Μια δίαιτα που διατείνεται γρήγορη απώλεια βάρους και πολλοί σταρ του Χόλυγουντ εκτόξευσαν την δημοφιλία της. Οι αναζητήσεις της στη Google είναι μεταξύ των υψηλότερων διαίτων που έχουν κυκλοφορήσει ποτέ. Βιβλία, άρθρα, συνταγές, apps και μια ολόκληρη βιομηχανία έχει στηθεί γύρω από την πολυδιαφημιζόμενη κετογονική δίαιτα. Για να δούμε όμως ποια είναι η αλήθεια που κρύβεται πίσω από την πολυδιαφησμένη δίαιτα.
Τι είναι κετογονική δίαιτα
Η κετογονική δίαιτα χρησιμοποιείται για περίπου 100 χρόνια (πρωτοεμφανίστηκε το 1920) για την αντιμετώπιση της επιληψίας στα παιδιά. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια η συσχέτιση της με τη γρήγορη απώλεια βάρος εκτόξευσε την δημοτικότητα της. Πρόκειται για δίαιτα με πολύ χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων, χαμηλότερη των 50 γραμμαρίων τη μέρα έως και μέχρι 20 γραμμαρίων τη μέρα (θυμίζω ότι μία φέτα ψωμί έχει 15 γραμμάρια κι ένα μήλο 25 γραμμάρια), πλούσιας σε λιπαρά με ποσοστιαία ημερήσια κάλυψη 60-80 % περίπου. Το ποσοστό πρωτεΐνης δεν μπορεί να είναι πολύ χαμηλό, ώστε να διατηρείται η μυϊκή μάζα, αλλά ούτε και πολύ υψηλό, ώστε να μη δημιουργούνται ελευθέρα αμινοξέα, κυρίως γλουταμίνη και αλανίνη, που μέσω της γλυκονεογένεσης μετατρέπονται σε γλυκόζη, αποτρέποντας τη δράση των κετονοσωμάτων. Έτσι, το ποσοστό πρωτεΐνης κυμαίνεται από 15% έως 30% (που βιβλιογραφικά ωστόσο χαρακτηρίζεται και υψηλό).
Ο μηχανισμός
Η έλλειψη υδατανθράκων από τη δίαιτα αυξάνει τη διάσπαση των αποθηκευμένων υδατανθράκων στο σώμα μας (γλυκογόνο) που εξαιτίας του ότι είναι συνδεδεμένο με σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις νερού, έχουμε μεγάλη αρχική απώλεια βάρους. Το σώμα μας, λόγω έλλειψης υδατανθράκων για να παράξει γλυκόζη, το κύριο ενεργειακό καύσιμο μας, αρχίζει σταδιακά να διασπά το λιπώδη ιστό παράγοντας κετόνες, εξού και η ονοματοδοσία της δίαιτας. Οι κετόνες χρησιμοποιούνται ως καύσιμο από τον εγκέφαλο κι έτσι διασφαλίζεται η λειτουργία του οργανισμού.
Πλεονεκτήματα
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα είναι η γρήγορη απώλεια βάρους. Αυτό βοηθά στην αυτοπεποίθηση του ατόμου και δυναμώνει την κινητοποίηση του καθώς βλέπει γρήγορη επιβράβευση της προσπάθειας του. Μελέτες έχουν δείξει ότι η γρήγορη απώλεια βάρους μπορεί να σχετίζεται και με μεγαλύτερη συνολική απώλεια βάρους και καλύτερη διατήρηση. Αν κι όλες οι μελέτες δεν συμφωνούν σε αυτό, ωστόσο η βραχυπρόθεσμη υπεροχή της είναι αναμφισβήτητη. Επίσης υπάρχουν μελέτες που δείχνουν βελτίωση της ινσουλινοαντίστασης και συνεπακόλουθα του διαβήτη τύπου ΙΙ.
Ένα επιπρόσθετο πλεονέκτημα είναι η χρησιμοποίηση τροφίμων που συνήθως ένα άτομο όταν ακολουθεί πρόγραμμα αδυνατίσματος ….μόνο ονειρεύεται. Μαγιονέζα, μπέικον, βούτυρο, αβοκάντο, τηγανιτά είναι μερικά από τα «ελκυστικά» τρόφιμα της δίαιτας.
Τέλος, μελέτες δείχνουν ότι οι κετόνες σχετίζονται με αυξημένο κορεσμό κι έτσι τα άτομα που ακολουθούν αυτή τη δίαιτα δεν εμφανίζουν συχνά συμπτώματα πείνας.
Μειονεκτήματα
Η δίαιτα αυτή ξεκάθαρα δεν είναι για όλους. Η Ακαδημία Διαιτολόγων Διατροφολόγων στην Αμερική, σε επίσημη ανακοίνωση της, αναφέρει ότι δεν πρέπει να την ακολουθούν άτομα με προβλήματα στο πάγκρεας, στο συκώτι, στο θυρεοειδή, στη χοληδόχο κύστη καθώς και άτομα με διατροφικές διαταραχές ή ιστορικό διατροφικών διαταραχών.
Μεταξύ των βραχυπρόθεσμων αρνητικών επιδράσεων είναι το περίφημο «Keto flu», η κατάσταση δηλαδή που το άτομο νιώθει συμπτώματα όπως εφίδρωση, κόπωση, ταχυπαλμίες, διαταραχή στην ομιλία. Παράλληλα, η έλλειψη φυτικών ινών σχετίζεται επίσης με εμφάνιση ή και επιδείνωση δυσκοιλιότητας.
Μακροπρόθεσμα η δίαιτα αυτή φαίνεται να σχετίζεται με δημιουργία λίθων στα νεφρά καθώς και ελλείψεις βιταμινών όπως A, C, K και φυλλικό οξύ. Επίσης η αυξημένη απομάκρυνση ασβεστίου και η πιθανότητα οστεοπόρωσης είναι μια ανεπιθύμητη παρενέργεια που συναντάται κι αυτή στη βιβλιογραφία. Η μακροχρόνια έλλειψη μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα υγείας στο άτομο. Επίσης ένα σημαντικό ζητούμενο είναι η υψηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών μέσω της δίαιτας αυτής, που πολυάριθμες μελέτες τα έχουν συσχετίσει (αν και η συσχέτιση δεν είναι συστηματική) με σοβαρά καρδιοαγγειακά προβλήματα.
Η περιορισμένη πρόσληψη φρούτων και οσπρίων μειώνει επίσης την πρόσληψη πολλών αντιοξειδωτικών κι άλλων βιοδραστικών συστατικών που έχουν συσχετισθεί με πολυάριθμα οφέλη για την υγεία όπως καρδιοπροσταυτευτική δράση, αντιφλεγμονώδη δράση και ισχυρές ενδείξεις για πιθανή πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου.
Κρατήστε αυτό
Είναι ένα εργαλείο σε μια εργαλειοθήκη που ο επιστήμονας Διαιτολόγος – Διατροφολόγος μπορεί να χρησιμοποιήσει.
Δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες μελέτες για να μπορούμε συστηματικά και με ασφάλεια να ισχυριστούμε για την αποτελεσματικότητα της απώλειας και διατήρησης βάρους. Η υπάρχουσα βιβλιογραφία δεν δείχνει να υπερτερούν στον έλεγχο βάρους από τις υπόλοιπες ολιγοθερμιδικές δίαιτες. Οι αρνητικές της επιδράσεις στην υγεία μας είναι σοβαρές και η μακροχρόνια χρήση της δεν μας δίνει εύκολη πρόσβαση σε ισχυρισμούς ασφάλειας.
Για να χάσουμε και να διατηρήσουμε τα κιλά μας θα πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε απέναντι στο φαγητό. Η δημιουργία ενός δομημένου διατροφικού προγράμματος (δίαιτας) σύμφωνα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του καθενός αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ασφαλούς και σωστής απώλειας. Στην πορεία αυτή, ο διαιτολόγος χρησιμοποιεί όλα τα επιστημονικά εργαλεία που του προσφέρει η σύγχρονη έρευνα, αλλάζοντας και προσαρμόζοντας ανά περίσταση τη διαιτητική αγωγή. Αν κρίνει ότι η κετογονική δίαιτα θα μπορούσε να αποτελεί βραχυπρόθεσμο κομμάτι της στρατηγικής του, τότε θα μπορούσε με μεγαλύτερη ασφάλεια να ενταχθεί στο γενικότερο σχεδιασμό ελέγχου βάρους.
Δρ Αναστάσιος Παπαλαζάρου
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
www.drpapalazarou.gr