Ανάλογα με την περιοχή παρασκευής του, τα βασικά συστατικά του διαφέρουν. Το σουσάμι και το σιμιγδάλι είναι τα συστατικά που συναντούμε σε δύο γνωστούς τύπους στη χώρα μας. Είναι όμως οι Έλληνες oι πρώτοι παραγωγοί του; Πότε, ποιοι λαοί και σε ποιες περιοχές έφτιαξαν και γεύτηκαν αυτό το γευστικότατο έδεσμα;
Πανάρχαια ή Μεσαιωνική
Οι ιστορικοί αναφέρουν, πως στην αρχική του εκδοχή δημιουργήθηκε το 3.000π.χ στην περιοχή ανάμεσα στον Καύκασο και το Ιράν. Η συνταγή περιλαμβάνει λάδι, ζάχαρη, αλεύρι και δημητριακά. Αυτή η αναφορά όμως φαίνεται να αντικρούεται από πολλούς ερευνητές, που τοποθετούν την επινόηση του στον Μεσαίωνα. Συγκεκριμένα θεωρούν πως ο πρώτος, φτιάχτηκε κατά τη βυζαντινή περίοδο γύρω στον 12ο αιώνα μ.Χ.
Ο Αραβικός “Ηulw” και οι λαοί της Ανατολής
Σύμφωνα με την ιστορική έρευνα η λέξη “hulw” σημαίνει γλυκό και έχει τις ρίζες της στην Αραβική χερσόνησο. Η πρώτη γνωστή γραπτή συνταγή, εμφανίστηκε τον 13ου αιώνα στα αραβικά Kitab al-Tabikh (Το βιβλίο των πιάτων) και περιλαμβάνει επτά παραλλαγές. Το γεγονός αυτό όμως δεν ταχτοποιεί ποιος λαός έφτιαξε πρώτος αυτό το γλύκισμα. Στο παρελθόν παράγεται και καταναλώνεται, από τα βάθη της Ινδίας μέχρι την Αίγυπτο και από την Κωνσταντινούπολη μέχρι τη Μαυριτανία. Η συνταγή όπως και το όνομα του παρουσιάζουν παραλλαγές. Στην Ινδία αποκαλείται “halwa”, στην Αίγυπτο ονομάζεται “halawa”και στο Ισραήλ “halvah”.
Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής ένας λάτρης του.
Ο μακροβιότερος Σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν μεγάλος λάτρης του. Ενδεικτικό είναι πως ο Σουλεϊμάν, είχε φτιάξει δίπλα στο παλάτι του μια κουζίνα που προοριζόταν μόνο για τη παρασκευή του εκλεκτού γλυκού! Η κουζίνα πήρε το όνομα “halvahane” που σημαίνει σπίτι του χαλβά. Στο αυτό δημιουργήθηκαν 30 ποικιλίες, με πολλές από αυτές να υπάρχουν ως τις μέρες μας!
Κατακτά και την Αμερική
Από την κουζίνα του Σουλτάνου το ταξίδι του συνεχίζεται στη Ρουμανία. Οι Ρουμάνοι υποτελείς των Οθωμανών μαθαίνουν τη συνταγή και την μεταβιβάζουν στους Εβραίους Ασκενάζι της Ευρώπης. Ο Nathan Radutzky ένας νεαρός Εβραίος από την Ουκρανία ξεκινά το 1907 την πώληση του στις Η.Π.Α. Περίπου 33 χρόνια αργότερα έχει το δικό του εργοστάσιο στη περιοχή του Μπρούκλιν κάνοντας τον γνωστό σε όλη τη χώρα.
Έδεσμα που δε γνωρίζει σύνορα
Σήμερα έχει κατακτήσει σχεδόν τις αγορές όλων των Ηπείρων ενώ οι λάτρεις του αυξάνονται ραγδαία. Στο εξωτερικό όπως και στην Ελλάδα, οι παραλλαγές του είναι πολλές, αναλόγως την περιοχή αλλά η γεύση του πάντα μοναδική!
Είναι ξακουστή η συνταγή για χαλβά σιμιγδαλένιο: ένα, δύο, τρία, τέσσερα (1, 2, 3, 4) από τις αναλογίες των συστατικών (κατά όγκο) σύμφωνα με τη σειρά που χρησιμοποιούνται. Δηλαδή μια κούπα λάδι, δύο κούπες σιμιγδάλι, τρεις κούπες ζάχαρη και τέσσερις κούπες νερό.
Χαλβά σιμιγδαλένιο συναντά κανείς σε όλη την Ελλάδα και σε περισσότερες τοπικές παραλλαγές. Μια χαρακτηριστική παραλλαγή είναι ο Πολίτικος χαλβάς που φτιάχνεται όχι με ελαιόλαδο αλλά με βούτυρο γάλακτος και γάλα και έχει πιο ανοιχτό χρώμα. Μία άλλη πιο παλιά παραλλαγή είναι ο σμυρνέικος χαλβάς ο οποίος φτιαχνόταν με σουσαμέλαιο αντί για ελαιόλαδο και με σιρόπι από μέλι ή πετιμέζι. Ο χαλβάς στη Χίο φτιάχνεται με βούτυρο και γάλα, με σιρόπι με μέλι και σε κάποιες παλιές συνταγές τη θέση του σιμιγδαλιού ή του αλευριού έπαιρνε το ρυζάλευρο.
Ο «χαλουβάς» στη Νίσυρο προσφέρεται σε γάμους και γιορτές, και τα υλικά της συνταγής περιλαμβάνουν αλεύρι, σόδα και ούζο! Ο μωραΐτικος χαλβάς μοιάζει αρκετά με το χαλβά Νισύρου.
Ένας ακόμα χαλβάς που φτιάχνεται με αρκετά διαφορετικό τρόπο είναι ο χαλβάς της Ρήνας ή χαλβάς φούρνου. Στο χαλβά της Ρήνας χτυπάμε πρώτα το βούτυρο με τη ζάχαρη να αφρατέψει, πριν προστεθούν τα αυγά, το σιμιγδάλι και τα υπόλοιπα υλικά και ψήνεται στο φούρνο και κατόπιν σιροπιάζεται.
Πέρα από την Ελλάδα, σε πολλές άλλες χώρες έχουν παρόμοια γλυκίσματα. Ο παραδοσιακός σιμιγδαλένιος χαλβάς της Συρίας λέγεται Mamounieh και η καταγωγή του εντοπίζεται στα αρχαία χρόνια, στην πόλη Aleppo. Πρόκειται για μια πουτίγκα με σιμιγδάλι, κανέλα και κουκουνάρι, η οποία τρώγεται ζεστή για πρωινό.