Το κόκκινο αβγό του Πάσχα

Έφτασε πάλι η στιγμή που τα αβγά θα γίνουν ο καμβάς για να υποδεχτούν την παραδοσιακή κόκκινη βαφή, ένα έθιμο που κυριαρχεί τη Μεγάλη Πέμπτη. Η ορθόδοξη εκκλησία μας το έχει συνδέσει με την ημέρα του Μυστικού Δείπνου όπου ο Χριστός πρόσφερε στους μαθητές Του το σώμα και το αίμα Του μέσω άρτου και κρασιού που τους μοίρασε. Το έθιμο αυτό αν και συνδέθηκε με τον χριστιανισμό οι ρίζες του φαίνεται πως εκτείνονται στην αρχαιότητα.

Το βάψιμο των αβγών ήταν γνωστό ήδη σε αρχαίους πολιτισμούς σε Αίγυπτο, Ελλάδα, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, Κίνα και ασφαλώς είχε άλλη σημασία με τη σημερινή. Το αβγό ήταν ένα ειδωλολατρικό σύμβολο της ζωής και της αναγέννησης ενώ αργότερα με την εξάπλωση του χριστιανισμού το βάψιμό του απέκτησε ισχυρό συμβολισμό και συνδέθηκε με τα πάθη του Ιησού. 

Στα χρόνια του Βυζάντιου είχε ήδη καθιερωθεί και μάλιστα τοποθετούσαν ένα κόκκινο αβγό στη πασχαλιάτικη κουλούρα. Λέγεται πως η Αγία Ελένη και ο Μέγας Κωνσταντίνος μοίραζαν στους πιστούς κόκκινα αβγά την ημέρα της πασχαλινής λειτουργίας. Το έθιμο συνεχίστηκε και καθιερώθηκε σε όλα τα μέρη της Ελλάδος. Τα παλιότερα χρόνια θεωρούσαν πως το πρώτο βαμμένο κόκκινο αβγό ήταν της Παναγίας και είχε τέτοια δύναμη που το κρατούσαν σαράντα μέρες στο εικονοστάσι σαν φυλακτό από όλες τις κακοτοπιές ενώ το νερό που έβαφαν τα αβγά δεν το πετούσαν.

Η απάντηση στο πως συνδέθηκε με τα χριστιανικά έθιμα όμως βρίσκεται σε τρεις επικρατέστερες εκδοχές.

Η πρώτη συνδέεται με την Παναγία καθώς ο μύθος λέει πως κρατώντας ένα καλάθι με αβγά πήγε να δει τον Ιησού στον σταυρό και καθώς δάκρυσε τα αβγά έγιναν κόκκινα. Άλλοι βεβαία πιστεύουν πως τα αβγά βάφτηκαν από το αίμα που έσταζε από το σώμα του Θεανθρώπου. Μια δεύτερη ερμηνεία λέει πως βγαίνοντας από τον τάφο του Ιησού η Μαρία Μαγδαληνή πρόσφερε στον Καίσαρα Τιβέριο από τα κόκκινα αβγά που κρατούσε αποδεικνύοντάς του πως έγινε το θαύμα που περίμεναν και ο Ιησούς αναστήθηκε. 

Άλλη εκδοχή θέλει το αβγό να συνδέεται με τον σφραγισμένο Πανάγιο Τάφο. Μετά την ανάσταση του Χριστού άνοιξε ο τάφος Του όπως ακριβώς το νεογνό που σπάει το τσόφλι του αβγού. Εδώ σε αυτή την εκδοχή το αβγό συνδέεται με την πανάρχαια αντίληψη που συμβολίζει τη γονιμότητα και την έναρξη ενός νέου κύκλου ζωής και την νίκη του θανάτου από την ζωή. Παραμένει το αρχέγονο σύμβολο της Άνοιξης τότε ακριβώς που η φύση ξυπνά από τον χειμωνιάτικο λήθαργό της.