Το Αρνί του Πάσχα: Συμβολισμοί και Έθιμα

Το Πάσχα, δίχως άλλο, είναι η σπουδαιότερη, μαζί με τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, γιορτή του χρόνου. Η γιορτή της Ανάστασης του Χριστού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κατανάλωση του αρνιού, μια συνήθεια που έχει τις ρίζες της σε ιστορικούς, συμβολικούς και φυσικά πρακτικούς λόγους, τους οποίους θα προσπαθήσουμε επιγραμματικά να περιγράψουμε παρακάτω.

Η χριστιανική γιορτή του Πάσχα έχει την ρίζα της, αναμφίβολα, στην αντίστοιχη ιουδαϊκή γιορτή. Άλλωστε τα γεγονότα της Σταύρωσης και της Ανάστασης, έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του εορτασμού του εβραϊκού Πάσχα (Τι έφαγαν ο Χριστός και οι μαθητές του κατά το Μυστικό Δείπνο;). Σύμφωνα με τη βιβλική διήγηση κατά τη νύχτα της Εξόδου από την Αίγυπτο οι Ισραηλίτες θυσίασαν από ένα αρνί με το αίμα του οποίου έβαψαν τις πόρτες των σπιτιών τους, για να ειδοποιηθεί και να τις προσπεράσει ο άγγελος του θανάτου. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος στο πασχαλινό δείπνο των εβραίων, το “σέντερ”, προσφέρονται τα μπροστινά πόδια του αρνιού, τα “ζρόα”.

Από πολύ νωρίς στην χριστιανική σκέψη η θυσία του Χριστού στο σταυρό παραλληλίστηκε με την θυσία αυτού του πασχαλινού αρνιού. Έτσι ξεκάθαρα, στην πρώτη προς Κορινθίους επιστολή, ο απόστολος Παύλος αναφέρει τον Χριστό σαν το πασχαλινό αρνί των χριστιανών. Ο παραλληλισμός αυτός αναδεικνύεται ακόμα πιο ξεκάθαρα στο προφητικό βιβλίο της αποκάλυψης, όπου ο Χριστός ονομάζεται “ἁρνίον εσφαγμένον”.

Φυσικά, όπως όλα τα έθιμα και οι παραδόσεις των παλαιότερων κοινωνιών, η κατανάλωση του αρνιού το Πάσχα, εκτός από τον συμβολισμό της έχει και μια πρακτική αξία. Στις παλαιότερες κοινωνίες η κατανάλωση κρέατος δεν ήταν τόσο συχνή, όσο σήμερα.

Το σφάξιμο ή η αγορά κρέατος ενός οικόσιτου ζώου ήταν μια πολύ ακριβή διαδικασία, οπότε η κατανάλωσή του κατά τις γιορτινές ημέρες αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της χαράς και του γλεντιού. Κατά την άνοιξη, και ιδιαίτερα τον Απρίλη, τα μικρά αρνιά είναι ιδιαίτερα νόστιμα, και όπως γνωρίζουμε, τόσο από αρχαίες, όσο και μεσαιωνικές πηγές τα αρνιά και τα κατσίκια του Απριλίου θεωρούνταν πολυτελές γεύμα, ένα γεύμα που ταιριάζει σε κάθε λαμπρή εορταστική περίστασή. Οι Βυζαντινοί μάλιστα προτιμούσαν το μικρό προβατάκι, το «γλακτάριον» ή «γαλούλιον» ή «λακτέντον» ή «αρνίν βυζαστερόν», το οποίο έφτιαχναν συνήθως, οφτό ή εψητό.

Την περίοδο του Πάσχα πολλά έθιμα, όπως είναι λογικό συμπεριλαμβάνουν και το πασχαλινό αρνί. Στη Θεσπρωτία τη Μεγάλη Πέμπτη ο γαμπρός έστελνε στη νύφη κόκκινα αυγά, ένα αρνί κι ένα ζευγάρι τσαρούχια. Στη Φήκη Τρικάλων ο γαμπρός έστελνε το Πάσχα στην αρραβωνιαστικιά του κόκκινα αυγά και αρνί ζωντανό βαμμένο κόκκινο και στολισμένο με λουλούδια στο λαιμό και τ’ αυτιά. Στην Καστανιά Κατερίνης με τη βαφή των κόκκινων αυγών έβαφαν λίγο στο κεφάλι ή στη ράχη τ’ άσπρα αρνιά. Στη Σιάτιστα σημάδευαν τ’ αρνιά, χάραζαν δηλαδή τ’ αυτιά τους και τους έδιναν το σημάδι του κοπαδιού για να μη χάνονται πιστεύοντας πως είναι καλό να χυθεί το αίμα τους την Μεγάλη Πέμπτη.

Αν και τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει το ρουμελιώτικο έθιμο του σουβλίσματος, σε διάφορα μέρη της Ελλάδας θα συναντήσουμε και διαφορετικούς τρόπους παρασκευής.

Στην Κρήτη το αρνί ψήνεται στον φούρνο, ή με την τεχνική του αντικριστού ή οφτού κρέατος. Παράλληλα κομμάτια του αρνιού μαγειρεύονται στην κατσαρόλα με αυγολέμονο και αγκινάρες, το αγκιναράτο όπως λέγεται.

Στην Κάσο το αρνί, αφού γεμιστεί με την πασπάρα, ένα μείγμα ρυζιού και αρνίσιας συκωταριάς, ψήνεται στον ξυλόφουρνο.

Στην Κάλυμνο, το κάνουν γεμιστό σε ειδικό σκεύος που ονομάζεται Μουούρι και από το σκεύος παίρνει και το όνομά της η συνταγή, Μουούρι Καλύμνου. Είναι γεμιστό αρνί με ρύζι, συκωταριά, μπαχαρικά και πελτέ ντομάτας.

Στη Ρόδο κάθε Ροδίτης, τη Λαμπρή θεωρεί απαράβατη υποχρέωση το σφάξιμο του Λαμπριάτη ή Πασκάτη. Το αρνί παραγεμίζεται με χοντρό σιτάρι αλεσμένο στο χερόμυλο, τοποθετείται σε μια ειδική πήλινη λεκάνη τη Ριφική και ψήνεται στο φούρνο.

Στις Κυκλάδες, εκτός από το Λαμπριάτη, φτιάχνουμε και το αρνί πατούδο. Πατούδο σημαίνει γέμιση και το αρνί γεμίζεται με ρύζι, συκωταριά, μυρωδικά, τυλίγεται στη μπόλια και ψήνεται στον ξυλόφουρνο.

Άπειροι τρόποι μαγειρέματος υπάρχουν για το πασχαλινό σας αρνί, ό,τι κι αν προτιμάτε θα μπορέσετε να το βρείτε στη σελίδα μας.