1922-2022: Το χρονικό της Μικρασιατικής καταστροφής

Με το τέλος του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου η Οθωμανική Αυτοκρατορία φαίνεται ανίσχυρη και ταπεινωμένη έχοντας παραδοθεί  χωρίς όρους και εξαναγκασμένη να συνθηκολογήσει με τους Συμμάχους, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, την Συνθήκη των Σεβρών  (1920) κατά την οποία στην ουσία η Τουρκία χάνει το 4/5 των εδαφών της και την ανεξαρτησία της. Αντίθετα στην Ελλάδα ζωντανεύει ο διακαής πόθος της απελευθέρωσης των αλύτρωτων πατρίδων, δηλαδή της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης.

Αμέσως μετά την υπογραφή της Συνθήκης οι Τούρκοι αντιδρούν αρνητικά. Ήδη από το 1908 διαφαινόταν η άνοδος του τουρκικού εθνικισμού και του κινήματος των Νεότουρκων να κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος με κυριότερο εκπρόσωπο τον αξιωματικό του τουρκικού στρατού τον Μουσταφά Κεμάλ (1881-1938). Ο κεμαλισμός, όπως ονομάστηκε το κίνημα, διακήρυττε τη δημιουργία ενός νέου τουρκικού έθνους και την εγκατάλειψη της πολυεθνικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό θα επιτυγχάνονταν μόνο με την εκκαθάριση των αλλόθρησκων εθνών που ζούσαν στα εδάφη της χιλιάδες χρόνια. Με άλλα λόγια έπρεπε να ξεριζωθούν όλες οι εθνότητες ανάμεσα τους Εβραίοι, Αρμένιοι και Έλληνες.

Απεναντίας τα ελληνικά στρατεύματα καταλαμβάνουν μια ζώνη εδαφών στη Μικρά Ασία πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που όριζε η Συνθήκη. Το καλοκαίρι του ’21 η προέλαση του ελληνικού στρατού φτάνει μέχρι τον ποταμό Σαγγάριο, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Άγκυρα. Ωστόσο, συναντώντας αντίσταση, το ελληνικό μέτωπο υποχωρεί στο σημείο του Εσκί Σεχίρ και Αφιόν Καραχισάρ όπου παραμείνει εκεί για έναν χρόνο.

Το 1921 ο Κεμάλ ορίζεται αρχιστράτηγος του τουρκικού στρατού και αναδιοργανώνει τις δυνάμεις του. Το γεγονός όμως πως οι Έλληνες στρατιώτες παραμένουν εκεί άπραγοι δρα καταλυτικά, χάνουν το ηθικό και το κουράγιο τους ενώ ταυτόχρονα στην Ελλάδα δυναμώνουν οι αντιπολεμικές φωνές. Άλλωστε η μικρασιάτικη εκστρατεία κόστισε στην Νεώτερη Ελλάδα οικονομικό τίμημα βαρύτατο για αυτό το νεοσύστατο κράτος.

Στις 8 Σεπτεμβρίου διασπάται το ελληνικό μέτωπο και υποχωρεί άτακτα ενώ οι κεμαλικοί εισβάλουν στη Σμύρνη. Στις 13 Σεπτεμβρίου ξεκινά η πυρπόληση της πόλης, πρώτα από την αρμενική συνοικία και έπειτα σε ολόκληρη την πολιτεία της Σμύρνης. Τα τουρκικά στρατεύματα λεηλατούν, εξοντώνουν δίχως διαχωρισμό, προβαίνουν σε πρωτοφανείς φρικαλεότητες καθώς οι κάτοικοι της Σμύρνης απωθούνται στη προκυμαία.

Όσοι διασώζονται από τις μαζικές εξοντώσεις παίρνουν τον δρόμο για την προσφυγιά έχοντας ξεριζωθεί από την μέχρι τότε πατρίδες τους. Περίπου 900.000 συνολικά πρόσφυγες καταφεύγουν στην Ελλάδα εξαθλιωμένοι. Με αυτό τον τρόπο σημαίνει το   οριστικό τέλος της ελληνικής παρουσίας στη μικρασιατική χερσόνησο ενώ ταυτόχρονα γράφεται με τα μελανότερα χρώματα η μεγαλύτερη συμφορά του ελληνισμού στην ιστορία.

Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας που ξεριζώθηκαν, ερχόμενοι στην Ελλάδα εκτός από την κουλτούρα τους έφεραν μαζί τους και μικρασιάτικες συνταγές που αναβιώνουν μέχρι σήμερα. Τέτοιες είναι το μαντί και η σουσαμόπιτα.

Διαβάστε ακόμα για την ιστορία αγαπημένων πολίτικων φαγητών: