Μαστίχα, το πολύτιμο δάκρυ της Μυροβόλου

Η μαστίχα είναι γνωστή εδώ και πάνω από 2.500 χρόνια και έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως ως παραδοσιακό ελληνικό φάρμακο για τη θεραπεία αρκετών καταστάσεων, όπως η γαστραλγία και τα πεπτικά έλκη.

Ιστορικά στοιχεία για το σχίνο και το ρητινώδες υγρό

Οι πρώτες αναφορές για τη μαστίχα γίνονται από τον Ηρόδοτο (5ος αιώνας π.Χ), ο οποίος αναφέρει ότι οι Έλληνες συνήθιζαν να μασούν το αποξηραμένο ρητινώδες υγρό που έρεε από το φλοιό του μαστιχόδεντρου. Η μαστίχα Χίου ήταν η πρώτη φυσική τσίχλα του αρχαίου κόσμου. Στην αρχαία Ελλάδα επίσης, ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός, ο Διοσκουρίδης και ο Θεόφραστος επισημαίνουν συχνά τις ευεργετικές της ιδιότητες.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τη χρησιμοποιούσαν για την ταρίχευση των νεκρών. Οι Ρωμαίοι έφτιαχναν από κλαράκια μαστίχας, οδοντογλυφίδες, για να καθαρίζουν και να λευκαίνουν τα δόντια τους αλλά και για να αρωματίζουν την αναπνοή τους.

Κάτω από τη θρησκευτική ματιά

Σύμφωνα με τη χριστιανική εκδοχή, ο Θεός ευλόγησε το μαστιχόδεντρο να παράγει μαστίχα, όταν το 250 μ.Χ ο ΄Αγιος Ισίδωρος που μαρτύρησε από τους Ρωμαίους κατέφυγε στα χωριά της νότιας Χίου και έκατσε κάτω από ένα σχίνο, σοβαρά τραυματισμένος. Τότε ήταν που το δέντρο, βλέποντας τα δάκρυα του Αγίου Ισιδώρου, άρχισε και αυτό να δακρύζει.

Η μοναδικότητα της Χίου

Η μαστίχα είναι ένα προϊόν που παράγεται αποκλειστικά και μόνο στη Χίο. Ο σχίνος, το φυτό που παράγει τη μαστίχα, ή δένδρα αυτής της οικογένειας, αποτελούν κύριο στοιχείο της βλάστησης των παραμεσογείων χωρών, αλλά μόνο στην Χίο δένδρο και φύση σε μια μαγική συνταγή, χαρίζουν τα πολύτιμα δάκρυα της μαστίχας. Και αυτό που κάνει την παραγωγή της ακόμα πιο μοναδική είναι ότι, ενώ σχίνοι υπάρχουν σε όλο το νησί, η παραγωγή της μαστίχας γίνεται μόνο στο νότιο τμήμα της Χίου, στα Μαστιχόχωρα.

Η πρόσφατη καταστροφή

Οι σχίνοι θα κάνουν χρόνια να “δακρύσουν” ξανά στα χωριά της Ελάτας, της Βέσσας και του Λιθίου, αφού πυρκαγιά το καλοκαίρι του 2016 κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά στο πέρασμά της τα μαστιχόδεντρα. Καταστροφή κατά 90% σε αυτά τα τρία Μαστιχοχώρια, ενώ σημαντικές ζημιές υπέστησαν και οι αντίστοιχες καλλιέργειες στα Μεστά και τους Ολύμπους.

 

Η οργάνωση των μαστιχοπαραγωγών και η συλλογή της μαστίχας

Την αποκλειστική διαχείριση της φυσικής μαστίχας, από τη συλλογή, την επεξεργασία και τελική διάθεση στην Ελλάδα και το εξωτερικό έχει η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου.

Η συλλογή της μαστίχας δεν είναι απλή υπόθεση. Γίνεται με τρόπο παραδοσιακό και ιδιαίτερα κοπιαστικό: Εργάτες ισοπεδώνουν το χώρο γύρω από το δέντρο και σχίζουν τον κορμό του σε συγκεκριμένα σημεία. Η μαστίχα αρχίζει να ρέει και σε 15 περίπου μέρες σταθεροποιείται και είναι έτοιμη προς συλλογή. Η διαδικασία της συλλογής ξεκινάει από το Δεκαπενταύγουστο και ολοκληρώνεται στα μέσα Σεπτεμβρίου. Στη συνέχεια, το προϊόν κοσκινίζεται, πλένεται και καθαρίζεται επιμελώς, κομμάτι-κομμάτι, και κατόπιν προωθείται στο εμπόριο.

Μάλιστα, από το 1997, η μαστίχα Χίου έχει χαρακτηριστεί ως Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.).

Οι πολλαπλές χρήσεις, τα οφέλη και η αναγνώριση

Τα οφέλη της μαστίχας για τον ανθρώπινο οργανισμό είναι πολλά. Πέρα από την αντιοξειδωτική και αντιγηραντική δράση που έχει, συνίσταται και ως μέσο για την ανακούφιση στομαχικών διαταραχών και συνεισφέρει στην υγιεινή του πεπτικού συστήματος, χρησιμοποιούμενη συμπληρωματικά στην καθημερινή μας διατροφή. Επίσης έχει αποδειχτεί, ότι έχει έμμεσες προστατευτικές ιδιότητες για την καρδιά και το κυκλοφορικό. Το αιθέριο έλαιο της μαστίχας Χίου, φαίνεται ότι έχει αντιμικροβιακές ιδιότητες έναντι σε βακτήρια καθώς και σε παθογόνους μικροοργανισμούς.

Η μαστίχα χρησιμοποιείται εκτενώς στην κοσμετολογία, την ποτοποιία, τη ζαχαροπλαστική, την αρωματοποιία. Σκεύασμα μαστίχας σε κάψουλες, έχει εγκριθεί από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων ως ειδικό τρόφιμο.

Στη συνεδρίαση της Επιτροπής για τα Φυτικά Φαρμακευτικά Προϊόντα (HPMC) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ), που έλαβε χώρα στο Λονδίνο αποφασίστηκε ομόφωνα και έγινε αποδεκτή στην κατηγορία των παραδοσιακών φαρμάκων φυτικής προέλευσης, η φαρμακευτική «μονογραφία» της Μαστίχας Χίου, με δύο θεραπευτικές ενδείξεις:

  • Δυσπεπτικά προβλήματα
  • Δερματικές φλεγμονές και επούλωση δερματικών πληγών

Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισης, η Μαστίχα Χίου αναγνωρίζεται ως φαρμακευτικό προϊόν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και σε χώρες εκτός αυτής που ακολουθούν τις ευρωπαϊκές φαρμακευτικές «μονογραφίες». Αποτέλεσμα της καταχώρησης είναι η δυνατότητα κυκλοφορίας σκευασμάτων μαστίχας σε όλη την Ευρώπη με ισχυρισμούς υγείας εγκεκριμένους από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ).

Αν θέλετε να εκμεταλλευτείτε τα πολλαπλά οφέλη του ελληνικού μας θησαυρού και να τη χρησιμοποιήσετε στην κουζίνα σας, μπορείτε να το κάνετε, με 2 απλούς τρόπους:

  • Θρυμματίζετε τους κόκκους μαστίχας σε ένα γουδί, προσθέτοντας ελάχιστη ζάχαρη, αν θέλετε να τη βάλετε σε γλυκά, ή λίγο αλάτι, αν θέλετε να την προσθέσετε σε φαγητά.
  • Για να αρωματίσετε το ελαιόλαδο, ζεσταίνετε 80 ml παρθένο ελαιόλαδο και 1 κουταλιά κρυστάλλους μαστίχας Χίου σε ένα τηγάνι σε χαμηλή φωτιά. Έπειτα, ρίχνετε το μείγμα σε ένα γυάλινο μπουκάλι και περιμένετε να κρυώσει. Μόλις κρυώσει, προσθέτετε 170 ml ελαιόλαδο. Διατηρείτε το μπουκάλι σε μέρος δροσερό και σκοτεινό και δεν πρέπει να ξεχνάτε να το ανακινείτε πριν από κάθε χρήση.

Διαβάστε επίσης για την γαστρονομία της Χίου και τα προϊόντα της.

https://www.argiro.gr/2019/08/masticha-polytimo-dakry-tis-myrovolou/