Πίσω

Η σφαγή της Χίου: Η ζωή στο νησί πριν και μετά τη σφαγή

Το ημερολόγιο έδειχνε 30 Μαρτίου του 1822. Τότε γράφτηκε μία από τις μελανότερες σελίδες στην ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης. Η κατάπνιξη της εξέγερσης των Ελλήνων στο νησί της Χίου και η σφαγή δεκάδων χιλιάδων κατοίκων από τους Οθωμανούς Τούρκους. Ένα γεγονός που πυροδότησε κύμα συμπαράστασης και φιλελληνισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το πώς όμως εξελιχτήκαν τα γεγονότα και πώς έφτασε να έχει αυτή την τραγική κατάληξη, θα δούμε αμέσως παρακάτω. 

Η Χίος πριν την επανάσταση

Το νησί της Χίου στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας ήταν μια ακμάζουσα κοινωνία καθώς καλλιεργούσαν ως εξαγώγιμο προϊόν την μαστίχα και κυριαρχούσαν με τα εμπορικά τους πλοία σε Μεσόγειο, Μαύρη Θάλασσα και Αιγαίο. Το 1822, το νησί αριθμούσε πάνω από 100.000 κατοίκους, ενώ απολάμβανε ιδιαίτερα προνόμια από τον Σουλτάνο λόγω του σημαντικού ρόλου που διαδραμάτιζε στην περιοχή, καθιστώντας έτσι το νησί σχεδόν αυτόνομο. 

Η εξέγερση το 1822

Από τους πρώτους κιόλας μήνες του 1821, όταν κηρύχθηκε η επανάσταση σε όλη την επικράτεια, οι κάτοικοι της Χίου προετοίμαζαν και αυτοί την δική τους εξέγερση.

Στις 10 Μαρτίου του 1822,  ο Σάμιος Λυκούργος Λογοθέτης, μαζί με τον Αντώνιο Μπουρνιά και 1500 άνδρες από την Σάμο, καταπλέουν και αποβιβάζονται στο νησί της Χίου για να συνδράμουν τους ντόπιους στην εξέγερση.

Τούρκοι κάτοικοι και επισκέπτες που βρίσκονταν εκείνη τη χρονική στιγμή στο νησί της Χίου, αριθμούσαν περίπου 3000, μόλις ξεκίνησε η εξέγερση, οχυρώθηκαν στο Κάστρο. 

Ο ξεσηκωμός των Ελλήνων μαθαίνεται γρήγορα και ο Οθωμανός διοικητής Αιγαίου Καρά Αλή πασάς στέλνει 7000 τουρκικό στράτευμα στο νησί από τα παράλια της Μικράς Ασίας με σκοπό να καταπνίξει την επανάσταση. Με την βοήθεια της τουρκικής φρουράς και αφού πυρπολεί τα περίχωρα αλλά και την πρωτεύουσα του νησιού με σχετική ευκολία κατορθώνει να νικήσει τους επαναστατημένους Έλληνες, να ελευθερώσει του οχυρωμένους Τούρκους και αμέσως να επιδοθεί σε πρωτοφανείς αγριότητες.

Οι συγκυρίες ήταν τέτοιες, ώστε το τραγικό τέλος της επανάστασης της Χίου ήταν προδιαγεγραμμένο. Το ελληνικό στράτευμα δεν ήταν καλά προετοιμασμένο και δεν υπήρχε σύμπνοια μεταξύ των οπλαρχηγών. Η ελληνική βοήθεια προς το νησί καθυστέρησε πολύ με αποτέλεσμα να κατορθώσουν να φθάσουν και να συνδράμουν στην εξέγερση μόνο άντρες από τα Ψαρά.

Πάνω από 42.000 Έλληνες σφαγιάζονται, αν και τουρκικά αρχεία της εποχής δηλώνουν 120.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ανάμεσά τους, παιδιά 3-12 ετών και γυναίκες έως 40 ετών που αιχμαλωτίζονται και πουλιούνται στα σκλαβοπάζαρα της Δύσης και της Ανατολής. Μόνο 23.000 άτομα κατορθώνουν να διαφύγουν στα Ψαρά, στη Πελοπόννησο και στη Δυτική Ευρώπη να σωθούν. 

Ο Ευρωπαϊκός Φιλελληνισμός

Τα πρωτοφανή κατασταλτικά μέτρα και οι θηριωδίες των Οθωμανών προκαλούν γρήγορα τον αποτροπιασμό της Ευρώπης και ξεσηκώνουν ένα πρωτοφανές κύμα φιλελληνισμού. Ποιητές και καλλιτέχνες όπως ο Βίκτωρ Ουγκώ και ο Γάλλος ζωγράφος Ντελακρουά αποτύπωσαν με ρεαλιστικότατα τη “Σφαγή της Χίου” που έμεινε στην ιστορία. 

«Η σφαγή της Χίου» του Ευγένιου Ντελακρουά

Ο Ευγένιος Ντελακρουά (Eu.Delacroix 1798-1863) ήταν Γάλλος ζωγράφος εκπρόσωπος του ρεύματος του ρομαντισμού, που κατάκλυζε την Ευρώπη τον 19ο αιώνα, δημιουργός του πίνακα «Η Σφαγή της Χίου» το 1824. Ως γνήσιος ρομαντικός δημιούργησε αυτό το έργο θέλοντας να αφυπνίσει τις συνειδήσεις των Ευρωπαίων πολιτών για τις φρικαλεότητες που προέβησαν οι Οθωμανοί κατά του τότε επαναστατημένου ελληνικού έθνους τον Μάρτιο του 1822.

Χρησιμοποιεί όλα τα εκφραστικά μέσα αναπαριστώντας σκηνή από την σφαγή για να αποδώσει όσο πιο πιστά και γλαφυρά την ημέρα εκείνη. Κάνει χρήση όλων των χρωμάτων δραματικά ενώ αποδίδει με εκφραστικότητα τον πόνο στα πρόσωπα που απεικονίζονται με τέτοιο τρόπο σαν να συμπάσχει και ο ίδιος. Το έργο αυτό εκτίθεται έως σήμερα στο Μουσείο Λούβρου στο Παρίσι.

Δείτε ακόμα και διαβάστε περισσότερα για την ιστορία του όμορφου νησιού της Χίου:

Η Χίος έχει μοναδικές εκκλησίες και μονές με ιδιαίτερη βυζαντινή αρχιτεκτονική. Μάθετε για αυτές:

Το όμορφο νησί της Χίου εκτός από την ιστορία της φημίζεται και για τα μοναδικά της προϊόντα:

Μοιράσου το

Κάτι μαγειρεύεται