Η ντομάτα κατάγεται από την Κεντρική Αμερική. Αρχικά χώρα καταγωγή της θεωρούνταν το Περού, αλλά σήμερα φαίνεται να προήλθε από το Vera Cruz-Puebla του Μεξικού. Στην Ευρώπη μεταφέρθηκε το 16ο αιώνα και μέχρι το 19ο αιώνα χρησιμοποιούταν μόνο ως καλλωπιστικό φυτό.
Μόλις το 1893 η ντομάτα χαρακτηρίστηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ως λαχανικό. Η καλλιέργεια της ντομάτας στην Ελλάδα ξεκίνησε στην Αθήνα το 1818.
Η ντομάτα μπορεί να μεταφυτευτεί, οπότε η φύτευση γίνεται στο θερμοκήπιο οποιαδήποτε χρονική περίοδο.
Συνήθως όμως υπάρχουν δύο κύριες περίοδοι μεταφύτευσης. Η πρώτη είναι από μέσα Σεπτεμβρίου έως μέσα Νοεμβρίου, και η συγκομιδή των ντοματών γίνεται μέσα Δεκεμβρίου έως τέλος Ιουνίου.
Η δεύτερη είναι από μέσα Ιανουαρίου έως μέσα Φεβρουαρίου, και η συγκομιδή των ντοματών γίνεται από αρχές Απρίλη έως τέλη Ιουνίου.
Γενικότερα, η συγκομιδή της ντομάτας αρχίζει περίπου 3-3,5 μήνες μετά τη σπορά ή 2-2,5 μήνες μετά την μεταφύτευση νεαρών φυτών ντομάτας στον κήπο, οπότε οι ντομάτες αποκτούν το τελικό τους μέγεθος και αρχίζουν να κοκκινίζουν. Όταν ο καρπός προορίζεται για την ντόπια αγορά συγκομίζεται σχεδόν ώριμος, ενώ όταν πρόκειται να εξαχθεί ή να μεταφερθεί σε μακρινές αγορές συγκομίζεται νωρίτερα.
Λίγο πράσινη η ντομάτα συλλέγεται όταν πρόκειται να συντηρηθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Μόλις δέσει καρπό απαιτούνται άλλες 30-40 μέρες για να ωριμάσει.
Η διάρκεια της συγκομιδής διαρκεί 2-3 μήνες και εξαρτάται από την ποικιλία, τις καλλιεργητικές φροντίδες και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή. Οι αναρριχώμενες ποικιλίες ντομάτας, αν και καθυστερούν κάπως να μπουν στην παραγωγή, έχουν μεγαλύτερη διάρκεια παραγωγής η οποία φτάνει τους 4-5 μήνες.
Η συγκομιδή γίνεται με το χέρι και χρησιμοποιούνται πλαστικά, χάρτινα ή ξύλινα κιβώτια, πλαστικοί ή μεταλλικοί κουβάδες κ.ά.
Για αύξηση της παραγωγικότητας χρησιμοποιούνται καρότσια ή τρόλεϊ που κινούνται μεταξύ των γραμμών των φυτών, πάνω στα οποία τοποθετούνται τα κιβώτια και οι εργάτες μπορούν να συγκομίσουν και με τα δύο χέρια. Η συγκομιδή των καρπών ντομάτας ενδείκνυται να γίνεται το πρωί όταν η θερμοκρασία των καρπών είναι χαμηλή.
Στην συνέχεια οι ντομάτες πρέπει να μεταφέρονται γρήγορα σε δροσερό μέρος, όπου γίνεται η συσκευασία και η διαλογή τους.
Η ντομάτα περιέχει 93,5% νερό, 3% υδατάνθρακες, 2% ίνες, 0,5% πρωτεΐνες, 0,2% λίπος, 0,6% ανόργανα συστατικά φώσφορο, ιώδιο μαγνήσιο, μαγγάνιο σίδηρο και βιταμίνες Α, Β1, Β2, Β3, C, D, Κ. 100g νωπής ντομάτας παρέχουν 18 θερμίδες.
Υπάρχουν χιλιάδες ποικιλίες (πάνω από 12000) και υβρίδια ντομάτας. Η μεγάλη πλειοψηφία των ντοματών είναι κόκκινες. Υπάρχουν όμως και σε άλλα χρώματα, όπως κίτρινες, πράσινες, πορτοκαλί, μωβ.
Ο βασικότερος τρόπος κατηγοριοποίησης της ντομάτας είναι το μέγεθος. Οι ντομάτες χωρίζονται λοιπόν σε πολύ μικρές (cherry), μικρόκαρπες (cocktail), μεσόκαρπες και μεγαλόκαρπες.
Οι ντομάτες τύπου cherry έχουν πολύ μικρούς καρπούς βάρους 10-20g και διάμετρο μικρότερη από 3cm. Σε κάθε ταξικαρπία αναπτύσσονται πολλοί καρποί οι οποίοι ανάλογα με την ποικιλία συγκομίζονται σαν τσαμπί ή ένας-ένας μόλις ωριμάσουν.
Οι μικρόκαρπες ποικιλίες έχουν βάρος καρπού 60 -100g και διάμετρο 3-5 cm. Οι καρποί συγκομίζονται σαν τσαμπί ή ένας-ένας μόλις ωριμάσουν.
Οι μεσόκαρπες ποικιλίες έχουν καρπούς βάρους 100-150g και διάμετρο 5-8 cm. Έχουν ωοειδές σχήμα και συνήθως συγκομίζονται σαν τσαμπί.
Οι μεγαλόκαρπες ποικιλίες έχουν καρπούς βάρους μεγαλύτερου ή ίσου από 150g και διάμετρο πάνω από 8 cm.
Στην Ελλάδα χώρα προτιμώνται οι μεγαλόκαρπες ποικιλίες και υβρίδια, ολοένα όμως αυξάνει η ζήτηση για τις υπόλοιπες ποικιλίες.
Παρακάτω φαίνονται κάποιες χαρακτηριστικές ποικιλίες ντομάτας.
Το ντοματάκι Σαντορίνης είναι προϊόν προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ).
Πρόκειται για μικρόκαρπη ποικιλία τομάτας με μέσο κύκλο ανάπτυξης 80-90 ημέρες. Έχει σχήμα καρπού ελαφρώς πεπλατυσμένο σφαιρικό και βάρος 15-27g. Ο καρπός έχει έντονες ή ελαφρές πτυχώσεις, οι οποίες είναι πιο έντονες στους καρπούς της βάσης του φυτού. Έχει βαθύ κόκκινο χρώμα και συνεκτική σάρκα με ελάχιστα υγρά και πολλά σπόρια.
Λόγω του ιδιαίτερου εδαφοκλιματικού περιβάλλοντος της Σαντορίνης έχει μεγάλη αντοχή στην ξηρασία και τις ασθένειες. Έχει γλυκιά με έντονη οξύτητα γεύση. Η σπορά γίνεται απευθείας στον αγρό από τα μέσα Φλεβάρη έως το τέλος του Απρίλη. Η συγκομιδή των πρώιμων καρπών γίνεται αρχές Μαΐου και η κύρια συγκομιδή τέλη Ιουνίου.
Χρησιμοποιείται για σαλάτες, ντοματοπολτό, ντοματοκεφτέδες κ.ά. Μπορεί ακόμα να συνδυαστεί με ζυμαρικά ή ακόμα να γίνει και γλυκό κουταλιού.
Η ποικιλία ντομάτας CherryAce 55 VF είναι μία από τις πιο κοινές ποικιλίες ντομάτας. Προέρχεται από την Ιταλία. Παράγει μεγάλους καρπούς βάρους 220-250g. Έχει λεπτή φλούδα και έντονο κόκκινο χρώμα. Έχει ωραία γεύση και είναι ιδανική για σάλτσες, σαλάτες και γεμιστά.
Η ποικιλία Ace 55 δίνει μεσαίου μεγέθους κόκκινες ντομάτες, με λεπτή φλούδα και γλυκιά γεύση. Έχουν μεγάλη αντοχή και ανθεκτικότητα στις ασθένειες, την ξηρασία και τα χτυπήματα. Είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Ελλάδα και στις περιοχές της Νότιας Μεσογείου. Χρησιμοποιείται κυρίως σε σαλάτες και γεμιστά.
Τα red cherry είναι ντομάτες με μικρούς και πολύ χυμώδεις στρογγυλούς καρπούς βάρους ως 20g και διαμέτρου 1-1,5cm. Κάθε ταξικαρπία έχει 10-15 καρπούς σαν τσαμπιά. Είναι η πιο διαδομένη ποικιλία για ντοματίνια. Έχουν εξαιρετική γλυκιά γεύση και ανοιχτό κόκκινο χρώμα. Είναι πολύ παραγωγικές ποικιλίες.
Είναι ιδανικές για σαλάτες και σνακ. Χρησιμοποιούνται σε σουβλάκια, κεμπάπ και στην κονσερβοποίηση.
Πρόκειται για ποικιλία αμερικάνικης προέλευσης. Οι καρποί της έχουν διάμετρο 1-1,5cm και καφέ-κόκκινο χρώμα. Κάθε ταξικαρπία έχει 10-15 καρπούς σαν τσαμπιά. Έχουν εξαιρετική γλυκιά γεύση και είναι πολύ παραγωγικές. Χρησιμοποιούνται για σαλάτες.
Έχουν το σχήμα του βελανιδιού. Κάθε ταξικαρπία έχει 10-14 καρπούς. Έχουν εξαιρετική γεύση και χρησιμοποιούνται για σαλάτες, σάλτσες και για κονσερβοποίηση.
Είναι ποικιλία τύπου cherry. Οι καρποί τους έχουν κίτρινο χρώμα και γλυκιά γεύση. Είναι πολύ παραγωγική ποικιλία Χρησιμοποιούνται για σαλάτες και κίτρινες σάλτσες.
Τα πομοντόρια έχουν καρπούς μεγάλους, επιμήκεις, σαρκώδεις, με έντονο κόκκινο χρώμα. Στην Ελλάδα παραδοσιακά καλλιεργούνται οι ποικιλίες “Pomodoro Roma”, που είναι κυρίως βιομηχανική ποικιλία και η “Pomodoro San marzano”, η οποία είναι ιδανική για οικιακούς λαχανόκηπους. Είναι ιδανικές για σάλτσες. Χρησιμοποιούνται και για σαλάτες.
Πρόκειται για ποικιλία με μεγάλους καρπούς βάρους 350-400g. Έχουν ακανόνιστο σχήμα, λεπτή φλούδα και κατακόκκινο χρώμα (ροζ). Οι ντομάτες της ποικιλίας αυτής έχουν εξαιρετική γεύση και είναι ιδιαίτερα ευπαθείς στη μεταφορά. Βρίσκονται στην αγορά από τον Ιούλιο έως τέλη Οκτωβρίου.
Χρησιμοποιείται για σαλάτες και για παρασκευή σάντουιτς.
Η ντομάτα διατηρείται εκτός ψυγείου σε θερμοκρασία δωματίου με κατάλληλη σχετική υγρασία.
Οι ποικιλίες ντομάτας με μαλακή φλούδα διατηρούνται συνήθως ώριμες για 3-4 μέρες, ενώ οι ποικιλίες με πιο σκληρή φλούδα διατηρούνται μέχρι και 1 εβδομάδα.
Οι σχετικά άγουρες ντομάτες, με πρασινοκόκκινο χρώμα μπορούν να διατηρηθούν για περισσότερο καιρό.
Οι ντομάτες μπορούν να αποθηκευτούν και στο ψυγείο, αλλά θα χάσουν την γεύση τους και θα γίνουν λιγότερο ζουμερές.
Μπορούν επίσης να αποξηρανθούν στον ήλιο και να διατηρηθούν για περισσότερο καιρό. Με τον τρόπο αυτό γίνονται λιαστές και συντηρούνται σε βάζα με ελαιόλαδο.
Η ιδανική θερμοκρασία συντήρησης της ντομάτας είναι 10-13 °C για ώριμες ντομάτες και 15-17 °C για πιο άγουρες και σε σχετική υγρασία 85-90%.
Γενικά είναι πολύ καλή τροφή για τον άνθρωπο και πρέπει να καταναλώνεται με τη φλούδα της. Η ντομάτα χρησιμοποιείται κυρίως για σαλάτες και σάλτσες. Καταναλώνεται τόσο ως ωμή όσο και ως μαγειρεμένη. Συνοδεύει πληθώρα φαγητών, όπως κρέατα, θαλασσινά, πίτες, σάντουιτς, πίτσες κ.ά.
Καταναλώνεται ακόμα και ως τουρσί. Μπορεί να καταναλωθεί και ως γλυκό του κουταλιού (ντοματάκι Σαντορίνης). Χρησιμοποιείται και για κονσερβοποίηση υπό μορφή συμπυκνωμένου χυμού, ντοματοπολτού κ.ά.
Ο πελτέ ντομάτας δεν λείπει από καμία κουζίνα. Ο πελτέ ντομάτας είναι ένας τρόπος συντήρησης της τομάτας. Σκοπός...
Περισσότερα
