Το ποτήρι μετρά ιστορία χιλιάδων χρόνων, μιας και αποτελεί ένα από τα πρώτα σκευή σερβιρίσματος που εφηύρε ο άνθρωπος.
Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η θεωρία ότι η εξέλιξη του ποτηριού ακολούθησε τις πολιτιστικές συνήθειες των ανθρώπων στο πέρασμα των αιώνων. Κοντά στο ξεκίνημα της ανθρώπινης ιστορίας στους πρώτους οικισμούς της Αρχαίας Μεσοποταμίας και της Αίγυπτο, εκεί όπου παρατηρήθηκαν οι πρώτες καλλιέργειες δημητριακών, τυχαία παράχθηκε η μπύρα. Και ενώ μέχρι τότε τα πόσιμα υγρά σερβιρίζονταν μέσα σε φυσικά υλικά με κοιλότητες, αυτό πια δεν ήταν αρκετό. Εκεί ακριβώς γεννήθηκε η ανάγκη για τη δημιουργία ενός σκεύους που θα επέτρεπε την εύκολη κατανάλωση του εθιστικού νέου ποτού.
Κατόπιν περνάμε στην αρχαία Ελλάδα και αργότερα στη Ρώμη. Εκεί όπου η παραγωγή του κρασιού άνθισε και έγινε τέχνη. Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, πριν από την κατασκευή ειδικών ποτηριών για κρασί χρησιμοποιούσαν τα κέρατα βοοειδών. Μάλιστα δεν είναι τυχαίο ότι ο θεός Διόνυσος που θεωρούνταν ο Θεός του κρασιού κάποτε απεικονιζόταν κερατοφυής και αποκαλούνταν “Ταύρος”.
Τα πρώτα σκεύη για την κατανάλωση κρασιού είναι τα πανάρχαια κρασοπότηρα όπως η κύλικα και ο σκύφος. Αυτά χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες για πολλούς αιώνες, από τα πρώιμα χρόνια της αρχαιότητας μέχρι το τέλος της.
Σκεύος καθημερινό, το ελληνικό ποτήρι υπήρξε αγαπημένος σύντροφος απλών ανθρώπων, ηρώων και βασιλιάδων όπως και πηγή έμπνευσης για τους τεχνίτες της αρχαιότητας. Το ποτήρι που χρησιμοποιούσε ο καθένας για να πίνει το κρασί δήλωνε και τη θέση του στη ιεραρχία της κοινωνίας. Οι πλουσιότεροι, οι άρχοντες έπιναν από χρυσά ή ασημένια ποτήρια δείγμα του πλούτου τους. Επίσης ποτήρια φτιάχνονταν και από άλλα υλικά όπως από χαλκό με πιο διαδεδομένα ωστόσο τα κεραμικά. Τα κεραμικά είχαν τόσο μεγάλη παραγωγή και χρήση όπου σε μερικές περιπτώσεις ψήνονταν με αρώματα για μεγαλύτερη απόλαυση.
Σε μικρότερες ποσότητες κατασκευάζονταν ποτήρια ξύλινα, πέτρινα, γυάλινα κ.α. Πολλοί από τους τεχνίτες, περήφανοι για τα δημιουργήματα τους, υπέγραφαν πάνω στα αγγεία, μερικοί μάλιστα από αυτούς έγιναν διάσημοι καλλιτέχνες της αρχαιότητας. Από τότε μέχρι σήμερα πολλά άλλαξαν και η κατανάλωση κρασιού και μπύρας δεν είναι οι μόνες ανάγκες. Από την ανακάλυψη του καφέ και του τσαγιού, μέχρι και την παραγωγή άλλων οινοπνευματωδών ποτών αλλά και αναψυκτικών, το ποτήρι μεταμορφώθηκε και πήρε ενίοτε τη μορφή που χρειαζόταν. Αφήνοντας το πανάρχαιο σκεύος εργαλείο της έρευνας για τους αρχαιολόγους από όπου συνεχίζουμε και αντλούμε και τόσα στοιχεία για τον αρχαίο πολιτισμό.
Είδη ποτηριών
Τα είδη ποτηριών που χρησιμοποιούμε σήμερα έχουν πολλαπλασιαστεί όπως και τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους. Επικρατέστερα υλικά τους τελευταίους αιώνες είναι το γυαλί και το κρύσταλλο ή μίξη αυτών.
Υπάρχουν πολλά είδη ποτηριών και πέρα από το διακοσμητικό ρόλο που μπορεί να παίξει ένα ποτήρι πρέπει να πάρουμε υπόψιν μας και την λειτουργικότητά του.
Ανάλογα με το υλικό που είναι φτιαγμένο και το σχήμα του το κάθε ποτήρι είναι ιδανικό για το σερβίρισμα συγκεκριμένων ποτών. Για παράδειγμα ένα ποτό μέσα σε ένα ποτήρι φτιαγμένο από χοντρό κρύσταλλο έχει λιγότερες απώλειες θερμοκρασίας. Ένα ποτήρι με πόδι, το οποίο χρησιμεύει για να το κρατάμε, έχει τη λειτουργικότητα του να μη μεταδίδει τη θερμοκρασία του χεριού μας στο ποτό που πίνουμε. Αντίστοιχα ένα ποτήρι με κλειστό στόμιο αναγκάζει το ποτό μας να απελευθερώσει πιο αργά το άρωμά του.
Όσο για τα είδη ποτηριών τα πιο διαδεδομένα είναι:
Collins
Κάθε ψηλό ποτήρι ονομάζεται collins. Έχει χωρητικότητα 330 ml και πάνω και χρησιμοποιείται για το σερβίρισμα νερού, αναψυκτικού, χυμού ή κοκτέιλ.
Highball
Ψηλό ποτήρι με στενές ίσιες ελαφρώς διευρυμένες πλευρές. Πιο μικρό από το collins. Χρησιμοποιείται για το σερβίρισμα ποτού.
Old fashioned, double old fashioned και rocks
Χαμηλά ποτήρια που χρησιμοποιούνται για το σερβίρισμα ποτού σκέτου ή με πάγο.
Σφηνάκι
Μικρό κοντό ποτήρι που χωράει μια δόση ποτού.
Ποτήρι Martini ή coctail
Κολωνάτο ποτήρι με κοιλότητα σε σχήμα “V”, ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα ποτήρια παγκοσμίως.
Flute
Το ψηλό κολωνάτο ποτήρι σαμπάνιας.
Coupe
Πρόκειται για ποτήρια που χρησιμοποιούνται για το σερβίρισμα ποτών χωρίς πάγο. Είναι ένα από τα πιο διάσημα ποτήρια για το σερβίρισμα σαμπάνιας. Λέγεται ότι έχει το σχήμα και το μέγεθος του στήθους της Μαρίας Αντουανέτας. Πράγμα που σίγουρα είναι αστικός μύθος αφού ο συγκεκριμένος τύπος ποτηριού δημιουργήθηκε στην Αγγλία το 1663, πολύ πριν γεννηθεί η Μαρία Αντουανέτα.
Ποτήρια κρασιού goblet
Σε διάφορα μεγέθη για λευκό ή κόκκινο κρασί.
Cherry και sour
Πιο μικρά κολωνάτα ποτήρια κρασιού για το σερβίρισμα αρωματικών ποτών όπως λικέρ και Sour.
Brandy Snifter ή Brandy Balloon
Όσο μεγαλύτερο όσο πιο πολυτελές αυτό το κλασικό ποτήρι που ιδανικά σερβίρει παλαιωμένα αρωματικά ποτά όπως μπράντι ή κονιάκ.
Ποτήρι μαργαρίτας
Το χαρακτηριστικό πλατύ κολωνάτο ποτήρι που σερβίρεται το περίφημο κοκτέιλ.
Διάφορα ποτήρια μπύρας
Πλέον η μπύρα σερβίρεται από τα βαριά ποτήρια σε σχήμα βαρελιού, σε ποτήρια σε σχήμα κούπας, σε κολωνάτα ποτήρια αλλά και σε ψηλά ποτήρια τύπου pilsner. Κάθε εταιρία ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της μπύρας που δημιουργεί, λανσάρει και το δικό της ποτήρι.
